Anekdoten vom Französischen Hofe
vorzüglich aus den Zeiten Ludewigs des XIV. und des Duc Regent : aus Briefen der Madame d'Orleans Charlotte Elisabeth, Herzog Philipp I. von Orleans Witwe Welchen noch ein Versuch über die Masque de Fer beigefügt ist>

Bijeengebracht door August Ferdinand Graf von Veltheim

Strasburg [i.e. Braunschweig], 1789 München, Bayerische Staatsbibliothek
MDZ (https://www.digitale-sammlungen.de/de)

5 juni 1716

Met al zijn verstand had kardinaal Richelieu hevige aanvallen van gekte.
Van tijd tot tijd dacht hij een paard te zijn, sprong om een biljarttafel heen, trapte achteruit en schreeuwde en hinnikte als een paard. Het duurde een uur lang, daarna legden zijn mensen hem in bed en dekten hem goed toe dat hij ging zweten. Als hij wakker werd, was het alsof hij van zijn leven nooit gek was geweest.

12 juni 1716

De aartsbisschop van Parijs beleerde de bisschop van Gap Gap is een stadje en een bisschopszetel in de Franse Alpen. dat er kwalijke geruchten over hem de ronde deden, dat ze zeiden dat hij ontucht pleegde en teveel met vrouwen omging.
–“Ah, monseigneur!” antwoordde de bisschop van Gap, –“Als u wist wat het was, zou u er niet zo verbaasd over zijn. Ik heb veertig jaar geleefd zonder te weten wat het was. Ik weet niet hoe ik erop kwam het uit te proberen, maar sindsdien kan ik niet meer zonder. Probeer het één keer uit, Monseigneur, en u zult zien dat het erna onmogelijk is eraf te raken.”
Deze bisschop woont nu in Boulogne, een dorp bij Parijs. Hij is een klein, akelig paapje met een grote, dikke kop, vuurrood in zijn gezicht.

29 oktober 1716

We hebben in Frankrijk weinig koninginnen echt gelukkig gezien. Maria de' Medici stierf in ballingschap. De moeder van de koning en Monsieur was ongelukkig zo lang als haar heer in leven was.
Onze koningin Maria Theresia zei op haar sterfbed dat zij in haar leven als koningin niet meer dan één echt prettige dag had meegemaakt.

2 november

De koningin-moeder, de vrouw van Lodewijk XIII, is verder gegaan dan kardinaal Mazarin lief te hebben: ze was met hem getrouwd. Want hij was geen priester en behoorde niet tot een orde die hem belette te trouwen.
Hij was de arme koningin afschuwelijk beu en ze hadden een zwaar leven samen, wat hun verdiende loon was voor zo’n huwelijk. Het was mode in die tijd. De koningin-moeder, vrouw van Karel I van Engeland, had haar Chevalier d'honneur Chevalier d'honneur: Hoofdofficier bij de koningin en prinsessen van de koninklijke familie, die hun de hand biedt wanneer zij wandelen. uitgekozen voor een clandestien huwelijk. Ook hij behandelde haar slecht. Terwijl de arme koningin zonder brandhout en eten zat, had hij in zijn appartement een groot vuur branden en richtte grote maaltijden aan. Dat was milord Germain https://en.wikipedia-.org/wiki/Henry_Jermyn,_1st_Earl_of_St_Albans:
Henry Jermyn, Graaf van St. Albans was een Engelse koningsgezinde politicus, diplomaat, hoveling en vastgoedontwikkelaar. Roddelpraat, die door geen werkelijk bewijsmateriaal wordt ondersteund, beweert dat Jermyn in het geheim was getrouwd met weduwe-koningin Henrietta Maria van Engeland, gedurende haar ballingschap in Frankrijk.
. Hij had geen zacht woord over voor zijn koningin.
Ze zeggen dat, telkens wanneer de koningin-moeder bij Mazarin kwam, hij vroeg: –“Wat wil die vrouw van mij?”
Hij was verliefd op een dame die bij de koningin was, ik heb haar gekend. Ze verbleef in het Palais-Royal en werd Madame de Brégy genoemd.
Ze is heel mooi en een hoop mensen zij n verliefd op haar geweest. Maar ze was een eerlijk type dat haar koningin trouw heeft gediend en ervoor zorgde dat de kardinaal beter met de koningin samenleefde dan hij anders had gedaan. Deze vrouw is 24 jaar geleden gestorven, ze was heel intelligent. Ook Monsieur hield veel van haar, omdat ze de koningin, zijn moeder, zo trouw was.

2 juli 1729

Ze maakte zich helemaal geen zorgen over kardinaal Mazarin. Hij was geen priester, dus ze konden best met elkaar trouwen. Alle omstandigheden zijn nu wel bekend; de geheime gang waarlangs hij elke avond bij haar kwam is er nog steeds in het Palais-Royal.

3 februari 1719

In Berlijn was eerder de oude prinses van Schöningen, die verliefd was op prins Maurits van Nassau. Ze kon niet meer lopen, ze had dragers die haar overal heen moesten dragen. Hij werd ongeduldig van haar en toen ze begon te zeuren dat hij haar zijn portret moest geven, vroeg hij haar wat haar dan zo aan hem beviel?
Zijn mooie houding, zei ze, zijn platte rug en de mooie dijen. Hij antwoordde: - “Dus u wilt met alle geweld mijn portret levensgroot? Ik laat het maken zodra ik weer in Holland ben.” Hij ging weg en een tijdje later kwam zijn portret aan. Iedereen kwam aanlopen om te zien of het leek. Maar toen ze het hadden uitgerold, had hij zich alleen van achteren laten schilderen, met een brief erbij dat hij het portret stuurde van wat haar het meeste aan hem beviel.

22 september 1719

In Rouen was er een die hevig preekte tegen lieden die bruiloften aflopen om feest te vieren. Iemand die de preek had aangehoord ging naar de predikant en zei: - “Meneer, u hebt een preek gehouden tegen degenen die naar huwelijksfeesten gaan. Maar de Heer ging zelf ook naar Kana in Galilea.”
De predikant antwoordde korzelig: - “Dat is zo, Hij ging erheen, maar Hij had beter gedaan er niet heen te gaan.”

29 november 1720

Madame de Nemours placht te zeggen: “Wat me in dit land opvalt, is dat eer hier weer aangroeit, als hoofdhaar.”

17 augustus 1717

(Over Lodewijk XIV) Hoewel hij van vleierij hield, lachte hij er zelf vaak over.

Montespan en de oude zotDit was Madame de Maintenon, destijds de geheime echtgenote van de Zonnekoning. hebben hem bang gemaakt voor zijn eigen familieleden, en ook hard tegen ze. Want van nature was hij zacht.

De koning en zijn hele ras, op mijn zoon na, hebben een hekel aan lezen. Daarom weten ze zo weinig. Hij schaamde zich daarover.

14 september en 8 oktober 1717

Wijlen de koning was de welgemanierdste man van het hele koninkrijk en zijn zoon en kleinzoon de ergste kinkels.

24 september 1717

Ze hebben de koning en Monsieur nooit iets geleerd, ze konden nauwelijks lezen en schrijven.

19 oktober 1717

Het is geen wonder dat wijlen de koning en Monsieur tot onwetenden zijn opgevoed. De kardinaalJules Mazarin wou regeren. Als hij deze koninklijke personen had laten leren, zouden ze hem niet meer gerespecteerd hebben en hadden ze hem niet meer nodig gehad. Dat wilde hij voorkomen; hij dacht langer te zullen leven dan hij gedaan heeft. De koningin-moeder vond alles goed wat de kardinaal deed en dat was ook wat ze verlangde, dat ze de kardinaal nodig hadden.
Het is een mirakel dat wijlen de koning het gebracht heeft tot wat hij was.

24 juli 1716

Mlle ColonnaMlle Colonna was Mazarin's nichtje, Maria Mancini, die als meisje een verhouding had met Lodewijk XIV. Volgens hofdame Motteville reageerde de koningin-moeder op een voorzichtige, kwasi-schertsende peiling van de kardinaal over een mogelijk huwelijk: "Ik geloof niet, meneer de kardinaal, dat de koning in staat is tot zo'n laagheid. Maar als het mogelijk is dat hij daarover gedacht heeft, waarschuw ik u dat heel Frankrijk tegen u en tegen hem in opstand zal komen en dat ikzelf me aan het hoofd van die opstand zal stellen en mijn zoon eraan zal laten deelnemen." (Mott, pag. 475). Mazarin huwde haar uit aan Lorenzo Colonna (kleinzoon van Filippo I aan wiens hof de kardinaal was grootgebracht). is heel intelligent. Onze koning was zo verliefd op haar dat als haar oom de kardinaal het goed had gevonden, ze met de koning was getrouwd.
Dat was loffelijk van kardinaal Mazarin, dat hij niet aan dit huwelijk wilde. Voor de rest deugde deze kardinaal van geen kanten.

3 juli 1716

De geschiedenis van TheodoraVolgens Procopius' Geheime Geschiedenis (http://www.gutenberg.org/ebooks/12916) had Theodora, de vrouw van keizer Justinianus I van Byzantium, een interessant verleden als actrice. in Procopius doet erg aan de zot denken.
Er is nog zo'n dame in de Zweedse geschiedenis, een Hollandse, Sigbritte Sigbrit Willems (geboren in Amsterdam - gestorven ca. 1532), moeder van Dyveke Sigbritsdochter, de maîtresse van koning Christiaan II, was van 1519 tot 1523 adviseur en de facto minister van financiën van Denemarken. Het boek van de abt van Vertot, waarin Sigbrit's slechte invloed op Christiaan II wordt uitgemeten, is downloadbaar op het hiernaast aangegeven adres. bij Christian II van Denemarken, Zweden en Noorwegen, die zo helemaal als zij is dat ik schrok toen ik het las. Ik begrijp niet dat het hier gedrukt kon worden. Het is maar gelukkig voor de Abt van Vertot, die het geschreven heeft, dat de koning niet van lezen hield, anders was hij zeker in de Bastille terecht gekomen. Veel mensen dachten dat hij het in elkaar heeft gezet als een grap, maar hij zweert een dure eed dat hij het zo in de Zweedse annalen gevonden heeft.

21 mei 1716

Voordat de oude zot het hier te zeggen kreeg, was de Franse religie bovenmatig redelijk; zij heeft alles bedorven en naar al die onnozele dingen teruggevoerd, rozenkransen en dergelijke. En wanneer de mensen hun verstand wilden gebruiken, lieten de oude zot en haar biechtvader ze in de gevangenis gooien of verbannen. Deze twee zijn oorzaak van alle vervolgingen die de arme gereformeerden en lutheranen hier in Frankrijk hebben ondergaan.
De langorigeDe biechtvader van Mme Maintenon en Lodewijk XIV was François d'Aix de La Chaise, ofwel Père Lachaise (die van het bekende kerkhof).
La Chaise had inderdaad tamelijk lange oren, maar het attribuut blijft een beetje raadselachtig - misschien iets te maken met zijn luistervaardigheid als biechtvader, of met zijn wat fauneske gezicht? La Chaise is dit werk samen met de oude zot begonnen en Le Tellier heeft het beëindigd. Zo is Frankrijk op alle mogelijke manieren kapotgemaakt.

18 maart 1720

Ik wrijf mijn zoon onder de neus dat hij in zijn leven niet verliefd is geweest en zijn leven alleen uit ontuchtigheden bestaat en dan zegt hij: – “Het is waar dat ik geen Romeinse held ben, of hartstochtelijk als CeladonCeladon is een held uit een 16e-eeuwse Franse herdersroman, l'Astrée, geschreven door Honoré d'Urfé. Het Centre National de Ressources Textuelles et Lexicales geeft als voornaamste kenmerk: trouwe, sentimentele en over 't algemeen platonische liefde., maar ik heb lief op mijn manier.”
Ik zei: –“Jouw manier is zoiets als naar de plee gaan.”
Dan lacht hij, als ik dat zeg.

3 december 1720

Het was een ellende om bij Monsieur te slapen. Hij verdroeg niet om aangeraakt te worden als hij sliep en ik moest zo dicht tegen de rand liggen dat ik dikwijls als een zak uit bed viel. Ik was dan ook echt blij toen Mons. in alle vriendschap en zonder boosheid voorstelde dat we elk apart in ons eigen appartement zouden slapen.

18 augustus 1718

Toen kardinaal Mazarin merkte dat de koning minder uitgeslapen was dan Monsieur, werd hij bang dat Mons. te geleerd zou worden. Wijlen zijne hoogheid gaf daarom bevel aan de privéleraar hem te laten spelen en niet langer tot studeren aan te zetten. –“ Waarom, meneer de la Motte le Vayer”François de La Mothe Le Vayer (1588 - 1672), huisleraar van Lodewijk XIV en Monsieur, was een Franse filosoof, filoloog en historicus. Hij was een van de voornaamste vertegenwoordigers van de zg. libertijnse school in de 17e eeuw. , zei hij, “wilt u een gewiekste man van de broer van de koning te maken? Als hij wijzer wordt dan de koning, weet hij niet meer wat het is om blind te gehoorzamen.”

Over de liefdes en de bastaards van de Hertog-Regent

9 maart 1720

Ridder d'Orléans is zoon van Seri In de Engelse versie van deze Anekdoten, verzorgd door David Widger (link hiernaast), wordt, zonder bronvermelding, deze informatie gegeven:
N. de Seri de la Boissiere; haar vader was ambasadeur in Holland. Philip II gaf haar de titel Gravin van Argenton. Haar zoon, Ridder van Orléans, werd Grootprior van Frankrijk. , die hofmeisje bij mij was. De jongste Markgraaf von Anspach is ook verliefd op haar geweest.

26 juni 1716

Mijn zoon heeft het ambt Generaal van de Galeien gekocht van de maarschalk van Tessé om hem [ridder van Orléans] ridder in de orde van Malta te maken, zodat hij zijn leven lang niet aan een huwelijk mag denken. Hij wil geen ras van bastaards kweken.
Mijn zoons bastaard die hij niet geëcht heeft, maar abt gemaakt, lijkt zoveel op zijn zus de ValoisCharlotte Aglaé d'Orléans, als kind bekend als Mlle de Valois, is de dochter die Philips heeft met zijn vrouw, Françoise-Marie de Bourbon, de geëchte dochter van Lodewijk XIV en Mme de Montespan. dat als je ze naast elkaar ziet, geen twijfel mogelijk is dat het broer en zus zijn.
Maar de ridder, die erkend is, lijkt op niemand, noch vader, noch moeder, noch broer, noch zus, weet niet waar mijn zoon hem opgevist heeft. Hij is een goed kind en het mankeert hem niet aan verstand.

16 juli 1716

Mijn zoon heeft 3 bastaards, 2 jongens en 1 meisje. Hij heeft er maar één geëcht, te weten degene die hij van een adellijke juffrouw heeft die mijn hofmeisje was. Dat is degene die de ridder van Orléans wordt genoemd. De andere, een kerel van achttien jaar oud nu, is abt. Hij is de zoon van Florence, een heel mooi meisje die danseres was in de opera. Ze is dood.
Het meisje, 14 jaar oud, is de dochter van de komedie-actrice Demares. De moeder speelt nog dagelijks.

5 november 1720

Mijn zoon beweert dat de ridder van Orléans duidelijker van hem is dan de andere bastaards. Maar om helemaal eerlijk te zijn, lijkt de abt meer op mijn zoons familie dan de ridder, die op niemand van het hele huis lijkt.
De abt lijkt veel op wijlen Monsieurs portretten van toen hij nog jong was, behalve dat hij veel groter is.

4 augustus 1716

De dochter van de komediespeelster lijkt een beetje op haar moeder, maar verder op niemand. Ze is in een klooster in St. Denis opgevoed, maar heeft geen nonnenvlees.
Toen mijn zoon haar liet halen, wist ze zelf niet wie ze was. Toen mijn zoon zei dat hij haar vader was, was ze buiten zichzelf van blijdschap, geloofde dat ze de dochter van Seri dochter van Seri – dit is vreemd als ze niet wist wie zijzelf was. Zouden speculaties over de herkomst van kloosterkinderen zoveel gedetailleerde kennis over adellijke relaties verspreid hebben? was, zus van de ridder en dus geëcht zou worden. Maar toen mijn zoon haar zei dat dit niet mogelijk was en ook dat ze de dochter van Demares was, begon ze bitter te huilen.

De ridder van Orléans is een goed kind, maar niet welopgevoed en ook niet mooi.
Het is jammer dat de abt een bastaard is, hij is goed gebouwd, heeft geen onaangenaam gezicht en veel verstand, heeft bovenmatig goed gestudeerd.

10 augustus 1716

Een opera-actrice die Mlle d'Utzé heette en nu gestorven is, was erg in de gratie van mijn zoon, maar dat heeft niet lang geduurd.
Na haar dood werd bekend dat zij, hoewel ze kinderen had, noch haar moeder, noch haar grootmoeder ooit getrouwd zijn geweest.

12 november 1717

Ik hou van de abt van St. Albin en dat verdient hij, in de eerste plaats omdat hij van mij houdt en voor de rest omdat hij helemaal op de goede weg is, verstandig en redelijk is en niets van die paapse sufheid heeft.

12 november 1717

Hij staat bij mijn zoon niet zo goed aangeschreven als hij verdient.

23 september 1717

Hij is de beste jongen van de wereld, is niet slecht gebouwd, vroom en deugdzaam, hij heeft heel goed gestudeerd en weet veel en beeldt zich niets in.
Hij lijkt meer op Monsieur zaliger dan op mijn zoon, maar je kunt wel zien waar hij vandaan komt, mijn zoon kan hem niet verloochenen. Het is echt jammer dat hij geen echtelijke zoon van mijn zoon is.

8 oktober 1717

De abt St. Albin sterft haast van verdriet dat hij niet geëcht wordt. Mijn zoon heeft Seri's jongen liever dan deze.

26 oktober 1717

Mijn zoon heeft zijn abt van St. Albin niet willen erkennen, omdat hij hem van de danseres Florence heeft, die een wild leven heeft geleid. Hij is bang dat ze hem zouden uitlachen als hij zo uiteenlopende kinderen zou erkennen.
Abt Du Bois is zijn (abt St. Albin's) aartsvijand.

29 oktober 1717

Abt du Bois heeft er veel aan bijgedragen dat mijn zoon abt St. Albin niet heeft geëcht.
De ridder van Orléans heeft ook heel goede manieren, maar is een beetje sarcastisch, doet iedereen na, dat heeft hij van zijn moeder.

17 februari 1719

Mijn zoon heeft zijn dochter bij Demares aan de markies van Ségur uitgehuwelijktHun zoon, Philippe Henri (1724-1801), zou minister van oorlog onder Lodewijk XVI worden..
Tot dit jaar heeft Demares, sinds de tijd dat ze haar ter wereld had gebracht, haar niet te zien gekregen. Toen ze haar dit jaar in een loge zag, kwamen tranen van blijdschap in haar ogen.
De dochter is heel goed opgevoed, maar in de verste verte niet zo aantrekkelijk als de moeder.

3 maart 1719

Ze wilden niet dat Demares haar dochter zou zien. De nonnen lieten de komediespeelster niet in het klooster toe. Dat was onrecht jegens dat meisje.

17 november 1719

Die arme abt St. Albin heeft gelijk dat het onrecht is dat het geluk zijn jongste broer toelacht en hem, versmaad, veracht en zonder rang, de rug toekeert.
Ik troost hem zoveel ik kan. Als hij alleen maar erkend zou worden, was hij al tevreden.

19 april 1720

Waarom moet ik mijn zoon onnodig aan het hoofd zeuren dat hij zijn abt moet erkennen? Dat zou hem nog meer en erger gezeur bezorgen, want hij heeft veel kinderen van de ParabèreMarie Madeleine de La Vieuville, Markiezin van Parabère (1693-1755) was Philip's maîtresse tijdens zijn regentschap. en die zal ook willen dat haar kinderen erkend worden. Dat is de reden dat ik me inhou.

5 november 1720

Het paapje Dubois bezorgt de arme St. Albin allerlei kwade diensten, omdat hij met alle geweld een rode koepelBedoeld is het rode hoofddeksel van een kardinaal. wil dragen.
Wie hij denkt dat het te pakken kan krijgen, is zonder respijt zijn verklaarde vijand.